กติกาการเล่นวัวชน

กติกาการเล่นวัวชน สำหรับกติการเล่นชนวัวได้มีข้อบังคับกำหนดเอาไว้อย่างชัดเจนถึง 14 ข้อ วัวบางคู่กว่าจะรู้ผลแพ้ชนะอาจใช้เวลานานเป็นชั่วโมง

เนื่องมาจากว่าวัวชนบางตัวฉลาด วัวชนบางตัวมีวิธีการต่อสู้โดยการแทงด้วยเขา บางตัวแทงแล้วบิด บางตัวขัดเขาแล้วงัด บางตัวก็เอาเขาเข้าฟัน ในบางทีอาจจะดันเข้าข่างตัวของคู่ต่อสู้ ซึ่งชาวใต้เรียกวิธีการแบบนี้ว่า “เอาเพลียง” หรือ “พาเพลียง” ในบางกรณี วัวบางตัวอาจขึ้นทับ หรือขึ้นขี้ ซึ่งชาวใต้นิยมเรียกกันว่า “ขึ้นเหง” โดยจะเป็นการตัดกำลังให้คู่ต่อสู้เหนื่อย แต่อย่างไรก็ตาม นั่นเป็นเพียงกลวิธีที่วัวที่อยู่ในสนามใช้ต่อสู้ ทั้งนี้ การตัดสินแพ้ชนะก็ได้การกำหนดไว้เป็นกติกาสนาม ดังนี้

ก่อนที่จะชนวัว ถ้าหากพิสูจน์ได้ว่าฝ่ายใดถูกยา หรือถูกกระทำ กรรมการอาจตัดสิทธิ์ไม่ให้ลงชนและริบเงิน เพื่อเป็นการรักษาชื่อเสียงของสนาม อีกทั้งยังไม่วัวที่เข้าแข่งขันเกิดความทรมานห้ามมิให้ทาน้ำมัน หรือเมือกทุกชนิด ส่วนจะสวมเครื่องรางของขลังให้วัวก็แล้วแต่จะตกลงกันในวันทำสัญญา
เมื่อได้ตีกลองครบ 2 ครั้ง ให้พาวัวเข้าชน โดยจะมีคนพาเข้าชน 2 คนให้พาวัวเข้าไปชนในลักษณะหน้ากระดานเข้าหากัน ห้ามมิให้แกล้งชักเชือก หรือตีวัวให้ตกใจห้ามตีวัวฝ่ายที่อยู่ตรงข้าม แต่วัวที่อยู่ฝ่ายตัวเองสามารถตีได้วัวที่ล้ม หากไม่ลุกภายใน 5 นาที ให้ถือว่าแพ้ ถ้าหากลุกก่อนให้ชนต่อไปได้ หากลุกแล้วหนี กรรมการจะให้เวลา 5 นาที ถ้าไม่ชนจะถือว่าแพ้เด็ดขาด
แต่ถ้าเขาคีบกันไม่หลุดภายใน 1 ชั่วโมง ให้ถือว่าผลการแข่งขันเสมอกันถ้าชนวัวจนรั้วพัง แล้ววัวออกไปชนกันนอกรั้ว ทางสนามจะตีกลองให้นำวัวมาชนข้างใน วัวใครที่ไม่กลับเข้ามาจะถือว่าแพ้ขณะที่ชนกัน หากตัวกระโดดหนีออกนอกรั้วให้ถือว่าแพ้เด็ดขาด หากตัวที่ชนะกระโดดตามไปนอกรั้วทันที จะต้องนำกลับมาชนใหม่ภายใน 10 นาที แต่ถ้าไม่สามารถนำเข้ามาได้ทั้ง 2 ตัว ให้ถือว่าผลการแข่งขันเสมอกัน

ถ้าวัวร้างลากันไปโดยที่ไม่ได้แสดงว่าตัวไหนแพ้ หรือชนะ ให้กรรมการทำการตีกลอง 2 ที เพื่อให้ชนกันใหม่หากวัวชนคู่ใดเกิดปัญหาด้วยประการใดก็ตามที่อยู่นอกเหนือไปจากกติกาของสนาม หรือไม่ชัดเจนก็ดี ให้กรรมการทำการปรึกษากัน 3 นาย โดยให้ถือเสียงข้างมากเป็นการตัดสินที่เด็ดขาด
และผู้เล่นในสยามจะต้องมีการยินยอมตามคำตัดสินของคณะกรรมการด้วย จะอุทธรณ์อย่างใดอย่างหนึ่งมิได้สำหรับเงินเดิมพัน กรรมการจะถือไว้คอยจ่ายให้กับผู้ชนะ และแบ่งคืนเมื่อเสมอกัน ใครจะคัดค้านไม่ได้กรรมการ หรือนายสนามชนวัวมีอำนาจรักษาความสงบเรียบร้อยในสนาม อีกทั้งมีอำนาจห้ามให้ผู้ที่มีความประพฤติไม่เรียบร้อยเข้ามาภายในสนามได้ ซึ่งมีกำหนดเป็นระยะเวลา 3 เดือน